20 sep Vrijheid op het werk
Vrijheid op het werk
Een aantal weken geleden zat ik te kijken naar een uitzending van Cafe Weltschmerz. Deze ging over een door artsen opgestelde brandbrief. In deze brief beschreven de artsen hun zorgen over het gevoerde overheidsbeleid met betrekking tot Corona. De artsen hadden de brief binnen hun beroepsgroep gedeeld met de vraag om de brief mede te ondertekenen. Maar het bleek dat veel van hun collega’s de brief niet durfden te ondertekenen. Niet omdat ze het niet met de inhoud eens waren, maar omdat ze bang waren dat het ondertekenen een negatief effect zou hebben op hun carrière. Op dat moment besefte ik dat we in werkend Nederland nog een lange weg te gaan hebben naar vrijheid op het werk. Want hoe vrij ben je als je je niet vrij voelt om je uit te spreken. Als de angst te veel regeert. Deze uitzending riep bij mij de vraag op wat vrijheid op je werk betekent en hoe het hiermee staat in het ‘vrije’ Nederland. En het bracht me terug naar een persoonlijke ervaring.
Persoonlijke ervaring
In een van mijn eerste banen had ik te maken met een leidinggevende met twee gezichten. Aan de ene kant kon ik leuk met hem praten over vakanties en andere privé-activiteiten. Aan de andere kant had ik veel moeite met zijn manier van leiding geven. Hij kon als leidinggevende erg autoritair en dwingend zijn. Er zat weinig vrijheid in (voor mij dan). Ik kon mijn afkeer tegen dit bazige gedrag moeilijk verbloemen. Ik werd er zelfs wat recalcitrant van.
In die tijd had ik een oudere collega die me adviseerde om niet een te grote mond te hebben. Hij bedoelde hiermee onze baas te veel tegen te spreken. “Dat zou namelijk mijn carrière binnen dat bedrijf niet ten goede komen. En dat ik mijn baan mogelijk wel eens zou kunnen verliezen”. Het was een waarschuwing. Nu was het lief van hem dat hij zich zorgen maakte over mij. Pas veel later begreep ik dat het zijn eigen angst was die hij op mij projecteerde. Maar dat fenomeen snapte ik nog niet. Het zorgde toen bij mij vooral voor verwarring en ook wel angst. In ieder geval zorgde het voor een toenemende tegenzin in mijn werk. Wat er uiteindelijk resulteerde dat ik op zoek ben gegaan naar een andere baan en ontslag heb genomen.
Vrijheid op je werk
Nu is het begrip vrijheid enorm groot, complex en subjectief. Op werkgebied wordt het vaak geassocieerd met autonomie. Dat je de vrijheid hebt om je werk op jouw manier te doen. Aan de hoeveelheid blogs en artikelen over autonomie (denk aan zelfsturing) op het werk lijkt deze vorm van vrijheid te zijn toegenomen. Aan de andere kant is er een toename aan regels en controles in organisaties die de autonomie en handelingsruimte beperkt. Je bent dus meer vrij om het op jouw manier te doen, maar wel binnen de kaders die steeds nauwer worden. Onlangs verscheen hierover nog een artikel op Managementsite.
Vrijheid is ook subjectief. Bijvoorbeeld de vrijheid voelen om je mening te geven. Als er een onveilige sociale situatie is, voel je je minder vrij om je te uiten. Dan kan je minder jezelf zijn. Maar wat voor de een ‘niet-vrij’ voelt, kan voor een ander ‘vrij-genoeg’ voelen. Er is geen schaal van vrijheid.
Gevoelde vrijheid
Deze ervaring heeft er mede voor gezorgd dat vrijheid voor mij een zeer belangrijke waarde is geworden. In mijn werk maar ook daarbuiten. En dan bedoel ik dat ik me vrij wil voelen om te zeggen en te doen wat ik wil. Deze ruimte in ieder geval te voelen. En ja soms is het verstandiger om je mond te houden.
In mijn werkzame leven heb ik ervaren dat deze gevoelde vrijheid vaak afwezig is. Veel mensen voelen zich niet vrij. Ik zie dat dit vaak komt door een ongezonde en gespannen teamdynamiek. Of angst voor het verlies van je baan door afwijkende meningen te geven richting de leiding of directie. Aan de andere kant hebben velen hier niet veel last van lijkt het. Ze zijn het gewend. Of hebben de keuze gemaakt om de situatie te accepteren. Immers, zo slecht heb ik het toch niet? Ergens anders kan ik nooit zo veel verdienen dan hier. Dus ik conformeer me wel. Een ‘verstandig’ besluit.
Er zijn veel mensen die er wel last van hebben. Die geen ruimte meer voelen. Zichzelf niet meer kunnen zijn. Steeds meer mensen raken overspannen, gaan of willen voor zichzelf beginnen. De ruimte om je vrij te voelen is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van mensen en dus van organisaties. Hier zou veel meer aandacht voor moeten zijn in organisaties. Om zo veel meer het volledige potentieel van mensen te benutten en te behouden.
Op een schaal van 10?
Hoe fijn zou het zijn als je ECHT de ruimte voelt om je mening te geven. En misschien nog wel mooier: als je de ruimte voelt om je gevoelens te delen. Dus om er echt als jou te zijn. Hoe is dat voor jou nu? Op een schaal van 10: hoe vrij voel jij je op je werk?
Geen reactie's